Diyabeti Olanlar Hurma Yiyebilirler mi?

Hurma sağlığımıza farklı yararları olan, yaşamsal besin öğeleriyle yüklü, süper gıda tanımına uyan bir meyvedir. Ancak fruktoz, sukroz ve glukoz yapısında doğal şekerlerden zengin olması nedeniyle diyabetiklerin hurma tüketmesinin yararlı olup olmadığı konusunda soru işaretleri olabilir. Bir porsiyon hurma (175 gram) 415 kalori olup karbonhidrat içeriği 110 gram, bunun 95 gramı şekerdir. Hurma için mükemmel bir enerji ve zengin bir lif kaynağıdır. Yüksek lif içeriği nedeniyle glisemik indeksi düşüktür yani içerdiği şeker kana yavaş karışır. Magnezyum, potasyum, bakır, manganez mineralleri ve A ve B vitaminlerinin günlük ihtiyacının %10 kadarını karşılar. Yüksek miktarda antioksidana sahiptir -brokoli, portakal, üzüm ve biberden daha fazla antioksidan içerir. Diyabeti olanlar maksimum 15 gram karbonhidrat içeren meyve porsiyonlarını güvenle tüketebilirler. Buna göre diyabetik bir kişi günde 3 adet hurma yiyebilir.

Hurmanın diyabete etkisi için yapılan bazı çalışmaları özetleyecek olursak:

Çalışma 1: Hurmanın Glisemik İndeksinin Diyabetikler Üzerindeki Etkisi
2002 yılında Nutrition Journal dergisinde yayınlanan bir çalışmada beş hurma cinsinin glisemik indeks yönünden diyabetikler üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Çalışma hurma tüketiminin öğün sonrası glukoz değişikliğinde azalmayla sonuçlandığını göstermiştir. Diyabeti olan kişiler için hurmanın sağlıklı ve dengeli bir diyetin parçası olarak yararlı olduğu sonucuna varılmıştır.

Çalışma 2: İnsülinle Kombine Edilen Hurma Glukoz Düzeylerini Düşürmektedir
King Saud Üniversitesi’nde yapılan bir çalışmada hurma özütünün insülinle kombine edildiğinde kan şekeri düzeylerinin normalize etmede tek başına insülinden daha etkili olduğu gösterilmiştir.

Çalışma 3: Hurma Diyabetik Nöropatiden Koruyabilir
Diyabetik kişilerde görülen sinir hasarı (diyabetik nöropati) ayaklarda uyuşma ve hissizlik gibi belirtilerle kendini gösterir. 2011 yılında Neuroscience Research Center tarafından yapılan bir çalışmada hurmada bulunan bir bileşiğin diyabetik nöropatiyi önlemede kullanılabileceği bulunmuştur.

Diyabetiklerin az miktarda hurma yemelerinin önerilmesi, diyabetik olmayanların sınırsızca hurma tüketebilecekleri anlamına gelmemelidir. Zira hurma şekerden zengin bir gıda olup fazla tüketilmesi kilo alınması, tip 2 diyabet riskinde artış veya insülin direnciyle sonuçlanabilir. 

Diyabetikler için Hurmanın Yararları

Az miktarda tüketmek şartıyla diyabeti olanlar hurmandan yararlanabilirler.

1. Enerji verir
Diyabetikler aldıkları karbonhidrat miktarını azalttıklarından enerji düzeylerinde gün içinde düşme yaşanabilir. Hurma kana yavaş karışan doğal şeker içeriğiyle enerji depolarını doldurmada ve kan şekerini dengelemede yardımcı olabilir.

2. İnsülin üretimi
Hurmada yağ ve kolesterol bulunmaz. İçerdiği çinko, potasyum, kalsiyun, fosfor ve magnezyum gibi mineraller insülin üretimi ve kan şekerinin dengelenmesine yardımcı olur. Hurma beta-karoten, lutein, zeaksantin, niasin, B 6 ve folat gibi diyabeti olanların ihtiyaç duyduğu vitaminlerden zengindir.

3. Sindirime yardımcı olur
Hurmanın zengin lif içeriği sindirim sisteminin düzgün çalışmasını sağlar. Hurmanın 100 gramında 8 gram diyet lifi vardır. Hurmada bulunan çözünebilir liflerden beta-D-glucan vücutta kolesterolün hücrelerde emilmesini azaltmaktadır.

4. Kan şekerini dengeler
Glisemik indeksi* yüksek olan gıdalar kan şekerini hızla yükseltir. Hurma yüksek oranda şeker içermesine rağmen aynı zamanda liften zengin bir meyvedir. Hurma yendiğinde insülin salınması daha yavaş olur. O nedenle hurma orta-düşük glisemik indeks kategorisindedir. Hurmanın glisemik indeksi cinsine göre 35.5 ile 49.7 arasındadır. Hurmanın glisemik yükü* ise 18 olup orta derecelidir.

5. Görme kaybına karşı
Hurmadaki A vitamini diyabetik hastalarda körlük riskini azaltır ve görmeyi güçlendirir. Sarı nokta hastalığını (maküler dejenerasyon) önlemeye yardımcı olur.

6. Metabolizma
Hurma diyabetliler için önerilen vitamin B3 ve metabolizmayı artıran B6 vitamini içerir.

Diyabetikler için Faydalı Olan Başka Meyveler

1. Dutgiller: Yaban mersinini, frambuaz, ahududu gibi bu aileden meyvelerin glisemik indeksi genellikle düşüktür. Bol miktarda vitamin, antioksidan ve lif içerirler. Tatlı yeme arzunu yatıştırırlar.
2. Şeftali: A, B, C, E ve K vitaminleri, potasyum, demir, kalsiyum, magnezyum, manganez, fosfor içerir.  Bir küçük şeftalide 51 kalori ve  12 gram karbonhidrat vardır. İyi bir lif kaynağıdır Glisemik indeksi 28’dir.
3. Elma: Harvard School of Public Health tarafından yapılan bir araştırmaya göre, haftada beş veya daha çok elma tüketen kişilerde tip 1 diyabet gelişme riski  %23 daha düşüktür.
4. Avokado: The American Journal of Clinical Nutrition dergisinde yayınlanan bir çalışmaya göre, avokado tüketen kadınlarda tip 2 diyabet riskini %25 azalmaktadır.
5. Pembe greyfurt: Süper gıdalar listesinde olan bu meyve kan basıncının düşürülmesine ve kan şekerinin dengelenmesine yardımcı olur. Ancak greyfurtta bulunan bir enzim diyabetiklerin kullandığı bir çok ilaçla etkileşime girerek bu ilaçların kandaki düzeylerinin yükselmesine neden olur. Kolesterol düşürücü ilaçlar, antidepresanlar, tansiyon düşürücü ilaçlar  ve kalsiyum blokerleri gibi ilaçlar bunlar arasındadır. Greyfurt kan şekerini düşürücü özelliklere sahip bir antioksidan olan naringin içerir. European Journal of Pharmacology dergisinin  Mayıs 2017 sayısında yayınlanan bir rapora göre naringin diyabetik hastalarda yaygın olarak kullanılan metformin  ile aynı enzimi hedeflemektedir.  Metformin alan hastaların greyfurt suyu içmesi durumunda kan şekerlerinde aşırı bir düşme meydana gelebilir. Metformin alan hastaların greyfurttan kaçınmaları önerilir.

Sonsöz
Diyabetik kişiler günlük diyetlerine hurmayı dahil etmeden önce doktorlarına danışmalıdır. Hurmanın proteinden zengin gıdalarla birlikte ve az miktarda tüketilmesi ve akşam saatlerinde yenilmemesi önerilir.

*Glisemik indeks: Farklı gıdaların kan şekerini yükseltme eğrilerini standardize etmek için kullanılan bir terimdir. Glisemik indeks 0 ile 100 arasında bir değere sahiptir. Değer ne kadar 100’e yakınsa kan şekerini yükseltme hızı o kadar yüksektir. Glukozun glisemik indeksi 100 olarak kabul edilir.  Diğer gıdaların glisemik indeksleri glukoz referans alınarak düzenlenmiştir.

Glisemik yük:  Glisemik yükü hesaplamak için yenen gıdanın Gİ’i ile o gıdadaki karbonhidrat miktarı çarpılarak 100 sayısına bölünür. Glisemik Yük = (Gİ x yenen karbonhidrat miktarı gram olarak) / 100. Gıdalardan glisemik yükü daha az olan tercih edilmelidir. Glisemik yük 20 ve üzerinde ise yüksek, 11-19 arası orta, <10 ise düşük GY'lüdür.

Sözgelimi tam buğday ekmeğinin glisemik indeksi = 45
Bir dilim tam buğday ekmeğinin karbonhidrat miktarı= 18g
Bir dilim tam buğday ekmeğinin glisemik yükü (45 x 18)/100= 8.1