Gıda Alerji Testi

Gıda alerjisi, bağışıklık sisteminin bazı gıdalara karşı anormal tepki vermesi durumudur. Vücut, normalde zararsız olan belirli bir besini veya içindeki bir maddeyi tehdit olarak algılar ve bağışıklık sistemini harekete geçirir. Bu durum, alerjik reaksiyon adı verilen bir dizi belirtiye yol açabilir. Besin (gıda) alerjisi, çocuklar ve yetişkinlerde görülebilir, ancak genellikle çocukluk döneminde ortaya çıkar. Bazı bireylerde, yaşla birlikte alerji geçebilirken, diğerlerinde ömür boyu devam edebilir.

Bugüne kadar gıda alerjisine yol açabilecek 170’ten fazla gıda tanımlanmıştır. Ancak, gıda alerjilerinin %90’ı inek sütü, yumurta, yer fıstığı, kabuklu deniz ürünleri, buğday, soya, balık ve ağaç yemişleri (örneğin ceviz, badem) gibi bu ana alerjen gruplarına bağlıdır. Tüketilen herhangi bir besine karşı alerjik reaksiyon gelişebileceği akılda tutulmalıdır.

Besin alerjisi hastalarının doğru bir şekilde değerlendirilmesi büyük önem taşımaktadır. Alerjik reaksiyonlar, bağışıklık sistemi tarafından IgE aracılı ve IgE aracılı olmayan mekanizmalarla tetiklenebilir. Tip 1 IgE aracılı alerjiler genellikle kısa sürede ortaya çıkan reaksiyonlarla kendini belli eder ve kurdeşen, nefes darlığı veya anafilaksi gibi ciddi belirtilerle seyreder. Buna karşın, IgE aracılı olmayan geç tip alerjiler daha yavaş gelişir ve genellikle mide-bağırsak şikayetleri, cilt döküntüleri veya kronik inflamasyon gibi semptomlara neden olur. Bu iki mekanizma, bazı benzer semptomlar gösterebilse de altta yatan biyolojik süreçler farklıdır ve bu nedenle tanı ve yönetim yaklaşımları da değişiklik gösterir.
Gıda kaynaklı immünolojik reaksiyonlar üç ana kategoriye ayrılmaktadır:

• IgE aracılı reaksiyonlar
• IgE aracılı olmayan reaksiyonlar: T lenfositler yoluyla hücre aracılı bağışıklık yanıtı
• Karışık (hem IgE hem de IgE aracılı olmayan mekanizmalar)

Gıda intoleransları ile bunların karıştırılmaması laboratuvar testlerinin seçimi için çok önemlidir.

Gıda intoleransı terimi, belirli gıdaların tüketimiyle bağlantılı olarak ortaya çıkan tüm istenmeyen semptomlar veya hastalıklar için kullanılan genel bir terimdir. Gıda alerjisi terimiyle karıştırılmamalıdır. Toksik reaksiyonlara (gıda zehirlenmesi vb.) ve yapısal olarak neden olan sindirim bozukluklarına (mide rezeksiyonu, divertikül, pankreatit vb.) ek olarak, gıda intoleranslarının spesifik olarak teşhis edilebilmesi için immünolojik ve immünolojik olmayan reaksiyonlar arasında bir ayrım yapılması gerekir .Enzim eksiklikleri (örn. laktoz intoleransı ) ve gıdaya karşı toksik reaksiyonlarla ilişkili metabolik bozukluklar, gıda alerjisi değildir.

Besin alerjisinin belirtileri, kişiden kişiye değişebilir ve genellikle tüketilen gıdadan sonra birkaç dakika ya da birkaç saat içinde ortaya çıkar. Belirtiler şunları içerebilir:

• Ağız boşluğunda karıncalanma veya kaşıntı.
• Dudaklarda, yüzde, dilde, boğazda veya vücudun diğer kısımlarında ödem.
• Karın ağrısı, ishal, bulantı veya kusma.
• Kurdeşen veya egzama.
• Hırıltı, burun tıkanıklığı veya nefes almada zorluk.
• Baş dönmesi, vertigo veya tansiyon düşmesi, bilinç kaybı.
• Anafilaksi (şiddetli bir alerjik reaksiyon)

Anafilaksi, acil müdahale gerektiren ve hayatı tehdit edebilen bir durumdur. Bu nedenle, özellikle geçmişte ciddi alerjik reaksiyon geçirmiş bireylerin dikkatli olması ve bir acil durum planı oluşturması önemlidir.

Besin Alerji Tanısı, ayrıntılı bir hasta öyküsü, klinik muayene ve cilt testlerinin (prick testi) ve/ veya spesifik Ige kan analizlerinin sonuçlarının değerlendirilmesi ve doğrulanmasıyla konulur.

Cilt Testi (Prick Testi): Cildin küçük miktarlarda şüpheli tetikleyici alerjenlere maruz bırakılmasını ve reaksiyonların gözlemlenmesi esasına dayanan bir tanı testidir.

Spesifik IgE Kan Testi: Kan örneği alınarak belirli bir alerjene karşı bağışıklık sistemi tarafından üretilen IgE antikorlarının seviyesinin ölçülmesini sağlayan bir testtir.

Spesifik IgE testleri, kandaki IgE antikor düzeylerini ölçer. Bu testler, tekli alerjenler veya alerjen panelleri kullanılarak yapılabilir. Spesifik IgE kan testleri, cilt testlerinin uygulanamadığı durumlarda (örneğin, bebekler, hamileler ya da yaygın cilt lezyonları olan hastalar) da uygulanabilir.

Spesifik IgE antikorlarının tespiti hem tekli alerjenler (örn. kakao,  inek sütü,  yumurta akı ) hem de alerjen panelleri kullanılarak yapılabilir.

Gıda alerji paneli için hastanın özel bir hazırlık yapmasına gerek yoktur. Açlık koşulu aranmamakta ve antihistaminik tedavisinin kesilmesi gerekmemektedir. Test için venöz kan örneği alınarak değerlendirme yapılır.

Alerjen panelleri alerji teşhisine daha kapsamlı ve etkili bir yaklaşım sunar. Bir alerjen paneli, hastanın çeşitli yaygın alerjenlere duyarlılığının eşzamanlı olarak değerlendirilmesine olanak tanır ve böylece birden fazla tekli alerjen testinin yapılmasıyla ilişkili zaman ve maliyetleri azaltır.

CCD terimi, çapraz reaktif karbonhidrat determinantının kısaltmasıdır. Birçok alerjen, oligosakkarit yan zincirleri içeren glikoproteinlerdir. Bazı hastalar, bu karbonhidrat yapılarını hedefleyen, genellikle klinik olarak ilgisi olmayan sigE antikorları geliştirir. CCD, bitki kökenli çeşitli alerjenlerde mevcut olduğundan dolayı, yapısal benzerlik, in vitro tanıda birçok pozitif sonuçla birlikte güçlü çapraz reaksiyona neden olabilir. Bu, semptomlara neden olan alerjenlerin tanımlanmasını zorlaştırır.
CCD'yi hedefleyen sIgE antikorlarının tespiti ek bilgi sağlar ve test sonuçlarının değerlendirilmesinde yorumlamaya yardımcı olur.

1. Gıda alerjisi vs. Gıda intoleransı: Fark nedir? – Mayo Kliniği
2. https://www.aid.org.tr/hastaliklar/alerji-ve-bagisiklik-sistemi-hastaliklari/besin-alerjisi/
3. https://www.synevo.ro/shop/panel-alergeni-alimentari/
4. Gıda Alerjileri | FDA