Histamin Intoleransı

Diamin oksidaz enziminin metabolize edemeyeceği kadar yüksek miktarda histamin yüklenmesi de klinikte HİT tablosu yaratabilir. Bu fazla histamin dış kaynaklı (gıdalar) ya da vücutta fazla histamin üretilmesinden (mast hücresi ile ilişkili inflamasyon, allerji) dolayı olabilir. Hem DAO yetersizliği hem de histamin düzeyleri laboratuvar testleri ile belirlenebilir. Ayrıca primer ve sekonder DAO yetersizliği arasında ayırım yapmak için genetik test de kullanılabilir.

Histamin mast hücrelerinde depolanan ve bu hücreler aktive olduğunda salınan bir biyolojik amindir. Vazoaktif medyatör olarak histamin saman nezlesi, astım ve ürtiker gibi allerjik durumlarda baskın rol oynar. Histamin aynı zamanda ilaç ve gıda katkı maddelerinin neden olduğu pseudo-allerjilerde de etkilidir. Allerjik süreçlerde mast hücrelerinden salınan histamine ek olarak gıdalarla da vücuda histamin girişi olur.

Dolaşımda bulunan serbest histamin (hücre dışı) diamin oksidaz enzimi tarafından yıkılır. Yıkım ürünü imidazol asetaldehit böbrekler yolu ile vücuttan atılır. DAO aktivitesi histamin yıkım hızını belirler. DAO aktivitesi azalırsa histamin kanda birikebilir.Hücre içi histamin yıkımı ise histamin N-metil transferaz (HNMT) enziminin katalizi ile gerçekleşir ve serum histamin düzeylerine etkisi olmadığından HİT için önemsizdir.

(Şekil 1).

Histamin reseptörleri vücutta yaygın olarak bulunduğundan HİT bulguları (semptomları)

da oldukça heterojendir (Şekil 2). Histamin intoleransının en sık karşımıza çıkan semptomları kızarma, ishal, mide bulantısı, baş ağrısı, ateş basması ve nefes darlığıdır. Egzama, rinit, ürtiker atakları, hipertansiyon, kolit, astım ve halsizlik de görülebilir.

Genelde klinik belirtiler polen, küf, gıda ya da böcek toksinlerine karşı gelişen Tip I

allerji (IgE aracılı) ile birlikte kötüleşir.

Diamin oksidaz enzimi stabildir ve devamlı olarak kana salınmaktadır. Serum DAO aktivitesi vücudun histamin yıkım kapasitesiyle ilişkilidir ve bu yüzden HİT ve HİT ile ilişkili

hastalık tanısı için uygun bir göstergedir.

Gıda ile alınan ya da allerjik bir reaksiyon sonucu salınan histamin DAO etersizliği sebebiyle yıkılamazsa HİT gelişebilir. Histamin intoleransı ayrıca normal DAO enzim kapasitesini (DAO aktivitesini “bastıran”) aşan miktarda histamin bulunması durumunda da kendini gösterebilir. Saman nezlesi ya da küf ve diğer allerjenlere karşı gelişen sensitivite gibi allerjik hastalıklar da ek histamin yükü getirir ve gıda ile alınan histaminin etkisini artırabilir. Bireyin tolerans sınırının aşılıp aşılmadığını belirlemek için DAO aktivitesi daima kan histamin düzeyleri ile birlikte analiz edilmelidir.

Diamin oksidaz yetersizliğinin saptanması durumunda gereksiz yere ömür boyu besin kısıtlamalarından kaçınmak için, DAO yetersizliğinin primer (genetik) mi yoksa sekondermi olduğunun ortaya koyularak yetersizliğin kaynağı belirlenmelidir.

Primer DAO yetersizliğinde, DAO gen polimorfizmleri enzim aktivitesinin önemli ölçüde azalmasına sebep olur. Bu genetik değişkenler laboratuvar testleri ile belirlenebilir ve primer (genetik) ve sekonder histamin intoleransı ayırıcı tanısında kullanılır (Rapor örneği 3)

Diamin oksidazın %90’dan fazlası ince bağırsak epitel dokusunda üretildiği için inflamatuvar veya dejeneratif bağırsak hastalıkları geçici sekonder DAO yetersizliğinin sık görülen bir sebebidir. Diamin oksidazın ilaç, alkol ya da toksinlerle inhibisyonu (engellenmesi) da sekonder HİT nedeni olabilir. Bilinen “DAO inhibitörleri” tablo 1’de listelenmiştir. Ancak çoğu yeni ilaç bu açıdan test edilmemiştir.

Bakır diamin oksidazın yapısında yer alan ve enzim aktivitesi için gerekli olan bir element olduğundan yetersiz bakır düzeyleri düşük DAO aktivitesinin diğer olası sebebidir.

Azalmış DAO aktivitesi ya da yüksek histamin düzeyleri tespit edildiğinde, yüksek miktarda histamin içeren yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Sekonder HİT mevcut ise (örneğin normal genetik yapıya rağmen düşük DAO aktivitesi) kronik inflamatuvar bağırsak hastalığı, bakır yetersizliği, reçeteli ilaç ve alkol geçmişi gibi olası sebepleri araştırılmalıdır. Çünkü sekonder histamin intoleransı primer histamin intoleransının aksine genellikle geri döndürülebilir.

Bakır DAO fonksiyonu için önemli olduğundan, düşük DAO aktivitesi olan hastalarda kalan DAO aktivitesinin bakır yetersizliği sebebiyle daha da kötüleşmemesi için bakır seviyeleri takip edilmelidir. Aynı zamanda bakırın bağırsaktan emilmesini engelleyen çinko elementinin de serum düzeyleri kontrol edilmelidir.Semptomatik tedavi olarak H1-reseptör antagonistlerinin uygulanması ancak geçici birçözüm olabilir.