Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Paneli (CYBH)

• Cinsel yolla bulaşan hastalıklar (CYBH), kişiden kişiye korunmasız cinsel temasla bulaşan yaygın görülen enfeksiyon hastalıklarındandır.
• Cinsel temasla bulaşan infeksiyonların çoğu, doğru ve erken tanı ile tedavi edilebilir ve bulaşması önlenebilir hastalıklardır.
• CYBH’ye neden olan mikroorganizmalar vücuda vajen, rahimağzı, üretra, rektum ve farenks gibi mukoza kaplı bölgelerden girerler.
• CYBH; bakteri , virus  ve parazit gibi farklı mikroorganizmaların etken olabildiği oldukça sık rastlanan geniş bir hastalık grubudur.
• En sık görülen CHBH etkenleri Herpes simpleks virüs-2 (HSV-2), Sifilize (frengi) neden olan T.pallidum, Gonore (Gonorrhoeae, bel soğukluğu) neden olan N.gonorrheae ve Klamidya’ ya yol açan C.trachomatis’tir. Genellikle birlikte enfeksiyonlara (koenfeksiyon) yol açar, Human İmmun yetmezliği virüsü (HIV) gibi virüslerin bulaşmasını kolaylaştırırlar.
• CYBH’ların çoğu uzun süre semptom vermeyebilir.  CYBH semptom vermese bile bulaşıcıdır ve tedavi edilmezse pelvik inflamatuvar hastalık, kanser, infertilite, yenidoğanda enfeksiyonlar gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilirler.

• Cinsel olarak aktif herkes CHBH kapabilir.
• CHBH olan kişilerler vajinal, anal veya oral yolla korunmasız cinsel ilişkiye girmekle enfeksiyon kapılabilir.
• Bulaşlar kan, tükrük, semen, vajinal sekresyonlar gibi enfekte kişilerin vücut sıvıları ile temas sonucu oluşur.
• Anneden bebeğe, plasenta yolu ile, doğum öncesi ve esnasında, doğum sonrasında  veya anne sütü ile bulaşabilirler.
• HSV-2 deriden deriye temasla da kolayca yayılabilir. 

• Birden fazla sayıda cinsel partner, cinsel partnerinde birden fazla cinsel partneri olması,
• Geçirilmiş CYBH hikayesi, cinsel partnerin CYBH hikayesi ve şiddeti,
• Cinsel temasın tipi, herhangi bir CYBH sahip olmak,
• Homoseksüel, biseksüel ya da MSM seks tercihleri
• Alkol, damariçi illegal ilaç kullanımı, para veya ilaç için seks yapmak ve yapan kişilerle veya Seks işçileri ile cinsel temasta bulunmak,
• Kondom gibi koruyucu bariyerlerin düzenli kullanılmaması (Doğum kontrol hapları ve Rahim içi araç( RIA) gebelikten korur ama CYBH’dan KORUMAZ,
• Yaş (<25 yaş),
• CYBH’dan en iyi korunma yöntemi cinsellikten kaçınmak! Ya da CYBH negatif olan tek partnerle uzun süreli ilişki,  hertürlü cinsel temasta kondom kullanmak

• Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, her gün 1 milyondan fazla kişi cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan birine yakalanmaktadır. Tüm dünyada yaygın olarak görülen enfeksiyonlardır.
• Her yıl tahmini 376 milyon kişiye Klamidya, gonore, sifiliz ve trikomoniasiz enfeksiyonları bulaşmaktadır ve bu enfeksiyonların 340 milyonu 15-49 yaş arasında görülmektedir.
• Her yıl C.trachomatis  131 milyon, N.gonorrhea 78 milyon, T.pallidum 5.6 milyon yeni CYBH’ye yol açar ve en sık görülen bakteriyel etkenlerdir.
• T.vaginalis her yıl142 milyon yeni enfeksiyona yol açan en sık görülen paraziter(protozoon) etkendir. 
• HSV-2 her yıl 500 milyondan fazla kişide enfeksiyona yol açan genital herpesten sorumlu en sık görülen viral etkendir.

• CYBH’lerin çoğu farkedeceğiniz semptomlara yol açmaz, CYBH’niz olduğunuzu test yaptırmadan anlayamazsınız.
• Sizin gibi herhangi semptomu olmayan birisi ile birlikte olduysanız muhtemelen o kişide CYBH’nın olup olmadığını bilemeyecektir.
• Asemptomatik kişiler tedavi edilmezse infertilite, ektopik gebelik vb komplikasyonlar gelişebilir ve bu kişilerin CYBH bulaştırdığını unutmamak gerekir.

• CYBH çoğu zaman herhangi bir semptoma yol açmazlar. Belirti ve bulgular CYBH neden olan etken patojene göre değişiklik gösterebilir.
• Buna karşın en sık görülen semptomlar; genital organlarda kaşıntı, yanma, şişlik, kızarıklık, alışılmadık kötü kokulu akıntılar veya ağrıdır.
• Genital organlar ve ağızda çevresinde; ülserler, yaralar, siğiller, döküntü, şişlik ve yumrular, lenf bezlerin şişme,
• Vajenden ara kanamalar,
• İdrar yaparken yanma, sık idrara çıkma,
• Cinsel temas esnasında ağrı,
• Ateş, titreme, ağrı, sancı, sarılık, kilo kaybı, ishal sayılabilir.

• CYBH’ye neden olan patojenlerin tek bir testle hızlı ve etkili şekilde tespiti bu halk sağlığı sorununu kontrol altına alabilmek için kilit öneme sahiptir.
• Mikroskopik inceleme, kültür ve serolojik testlerinin yetersiz kaldığı durumlarda direkt etkeni saptamaya yönelik  ileri teknoloji moleküler mikrobiyoloji testlerinden (PCR testleri ) yararlanılmaktadır.
• Bu amaçla tek bir etkene yönelik PCR testleri istenebileceği gibi, birden fazla mikroorganizmanın genetik materyalini aynı anda aynı örnekte  saptayabilen Multiplex PCR testleri de ( Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Tanı Paneli) istenebilir. 
• Multipleks PCR, asemptomatik veya semptomatik ve koenfeksiyonların tarama testi olarak önemlidir.
• Multipleks PCR ile mikroorganizmaların genetik materyali çoğaltılarak saptanabilir o nedenle az sayıda mikroorganizmayı bile saptayan duyarlı bir yöntemdir.
• Multipleks PCR (Nanochip teknolojisi) ile sadece bir klinik örnekten (idrar, endoservikal sürüntü, vajinal sürüntü,  ürethral sürüntü vb. örnekler) kısa sürede CYBH en sık neden olan 11 farklı mikroorganizma yüksek duyarlılık ve özgüllükte saptanır.
• Chlamydia trachomatis (Serovar A-K ve L1-3)
• Haemophilus ducreyi
• Herpes simplex virüs (HSV1 ve HSV2)
• Herpes simplex virüs-2 (HSV-2)
• Mycoplasma genitalium
• Mycoplasma hominis
• Neisseria gonorrhea
• Treponema pallidum
• Trichomonas vaginalis
• Ureoplasma (U.urealyticum/U.parvum)

• Kültürde üremeyen, zor üreyen, üremek için özel besiyerlerine ve %5’lik CO2 gibi ortam şartlarına zamana ihtiyaç duyan mikroorganizmalar multipleks PCR ile kolayca saptanır ve sonuçlar antibiyotik kullanımından etkilenmemektedir.
• Multipleks PCR; en erken 3 günde sonuçlanan kültürler, ileri uzmanlık ve aciliyet  gerektiren mikroskobik analiz ve Antijen-antikor araştıran serolojik testler gibi klasik (konvansiyonel ) mikrobiyolojik yöntemlerle kıyaslandığında, tek seferde birden fazla patojenin genetik materyalinin saptanabildiği, tekrarlanabilir ve güvenilir bir yöntemdir.
• Herbir patojen için tek tek kültür-mikroskopi, serolojik testler ya da herbiri için PCR testlerinin maliyetleri düşünüldüğünde ekonomik olarak kabul edilebilecek bir yöntemdir.
• Multipleks PCR yöntemi ile kısa sürede hızlı sonuç alınabilmektedir.

ÖRNEK RAPOR

Kaynaklar

1. https://www.cdc.gov/std/life-stages-populations/stdfact-teens.htm
2. Genital Sistem Örnekleri. Klinik Örnekten Sonuç Raporuna Uygulama Rehberi, KLIMUD 2015
3. Vica ML, Matei HV, Siserman CV. The advantages of using Multiplex PCR for the simultaneous detection of six sexully transmitted diseases. Polymerase Chain Reaction for Biomedical Applications, 2016 Doi: 10.5772/65901
4. Barrientos-Duran A, De Salazar A, Alvarez-Estevez M, Fuentes-Lopez A, Espadafor B, Garcia F. Detection of sexually transmitted disease-causing pathogens from direct clinical specimens with the multiplex PCR-based STD Direct Flow Chip Kit. European  J Clin Mic and Infec Dis, doi.org/10.007/s10096-019-03686-w
5. https://synevo.com.tr/tr/Cinsel-Yolla-Bulasan-Enfeksiyonlar
6. https://www.verywellhealth.com/std-symptoms-4014439
7. https://www.cdc.gov/std/stats18/other.htm#chancroid
8. Choe HS, Lee DS, Lee SJ, Hong SH, Park DC, Lee MK et al. Performance of AnyplexTM II multiplex real-time PCR for the diagnosis of seven sexually transmitted infections: comparison with currently available methods. Intern J Infect Dis 2013;e1134-1140.