QuantiFERON testi, tüberküloz (TB) enfeksiyonunu tanısında kullanılan, enfeksiyon sırasında üretimi artan interferon gama düzeyini ölçen bir kan testidir. Bu test, özellikle *latent* (gizli) TB enfeksiyonunun saptanmasında kullanılır. QuantiFERON-TB Gold (QFT), TB antijenlerine karşı bağışıklık hücrelerimizin T-hücrelerinin salgıladığı interferon gama (IFN-γ) yanıtını ölçen in vitro bir ELİSA testidir.

Bu yöntem, deri testlerine (PPD) kıyasla daha güvenilirdir ve özellikle BCG aşısı yaptıran kişilerde karşılaşılan yanlış pozitif sonuç riskini ortadan kaldırır. QuantiFERON testi hem aktif TB enfeksiyonunu hem de henüz belirti göstermeyen ancak ileride aktifleşebilecek gizli TB enfeksiyonlarının tanısında oldukça etkilidir. Aktif TB bulaşıcıdır ve tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir, gizli TB ise genellikle belirti göstermez ve bulaşıcı değildir. Ancak bu kişilere ileriki yıllarda bağışıklık sistemi zayıfladığında aktif TB enfeksiyonu gelişebilir.

Tüberküloz (TB), dünya genelinde yaygın olarak görülen ve solunum yoluyla bulaşan ciddi bir bakteriyel enfeksiyondur. Dünya Sağlık Örgütü (WHO)'ya göre, dünya nüfusunun yaklaşık dörtte biri TB bakterisi ile enfekte olmuş durumdadır. Ancak bu kişilerin çoğu, *latent* (gizli) TB enfeksiyonu taşır. Yani vücutlarında TB bakterisi bulunsa da hastalık belirtisi göstermezler ve bulaştırıcı değildirler. Ancak bağışıklık sistemi zayıfladığında bu gizli enfeksiyon aktif hale gelebilir ve tedavi edilmediği takdirde ciddi sağlık sorunlarına ve başkalarına bulaşma riskine yol açabilir.

QuantiFERON testi, TB'nin erken tespitinde çok önemli bir rol oynar. Bağışıklık sisteminizin TB bakterisine karşı verdiği yanıtı ölçerek hem aktif hem de gizli enfeksiyonları tespit etmeye yardımcı olur. Böylece, TB'un tanısı zamanında konup ilerlemesi ve yayılması önlenebilir, ayrıca tedavi süreci daha erken başlatılabilir. Özellikle TB'nin yaygın olduğu bölgelere seyahat edenler, risk altında olan kişiler veya sağlık çalışanları için bu test kritik önem taşır.

QuantiFERON testi için, kolunuzdan alınan bir kan örneği kullanılır. Bu örneğin alınması sırasında özel olarak laboratuvar tarafından sağlanan QuantiFERON tüpleri kullanılır. QuantiFERON testi için özel bir diyet ya da aç kalma gerekliliği bulunmamaktadır; ancak bazı ilaçlar bağışıklık sisteminizin verdiği yanıtı etkileyebilir. Bu nedenle, test öncesinde kullandığınız ilaçlar hakkında mutlaka doktorunuza bilgi vermeniz gerekmektedir.

Özellikle bağışıklık sistemini etkileyen ilaçlar (örneğin kortikosteroidler) veya son zamanlarda yapılan aşılar test sonucunu değiştirebilir. Bu nedenle doktorunuz, bu durumları göz önünde bulundurarak testi planlayacaktır.

QuantiFERON testi sonuçları, TB enfeksiyonu riskinizi değerlendirmede önemli bir rol oynar ve genellikle *pozitif* veya *negatif* olarak rapor edilir.

Pozitif Sonuç (Yüksek Düzeyler)

Pozitif bir QuantiFERON testi sonucu, bağışıklık sisteminizin TB bakterisine karşı bir yanıt verdiğini ve enfeksiyona maruz kaldığınızı gösterir. Bu sonuç, aktif veya gizli TB enfeksiyonuna işaret edebilir.

Aktif TB enfeksiyonu aşağıdaki belirtilerle kendini gösterir ve bulaşıcıdır.

• Öksürük
• Kanlı balgam
• Ateş
• Gece terlemeleri
• Kilo kaybı

Gizli TB ise belirti vermeden vücutta TB bakterisinin var olduğu durumdur ve ileride aktif hale gelebilir.

Pozitif sonuç aldıysanız, doktorunuz enfeksiyonun aktif mi yoksa gizli mi olduğunu anlamak için daha ileri testler (örneğin akciğer röntgeni veya balgam testi) önerebilir. Buna göre tedavi planı oluşturulur.

Negatif Sonuç (Düşük Düzeyler)

Negatif QuantiFERON testi sonucu, vücudunuzun TB bakterisine karşı bir bağışıklık yanıtı göstermediğini ve büyük olasılıkla TB ile enfekte olmadığınızı ifade eder. Bu durum genellikle TB'ye maruz kalmadığınızı gösterir. Ancak bazı özel durumlarda negatif sonuçlar yanıltıcı olabilir. Örneğin:

• Bağışıklık sistemi baskılanmış bireylerde
• HIV pozitifliği
• Maligniteler
• Immunsupresesif ilaç kullananımı
• Dİyabet
• Kronik böbrek yetmezliği
• Kanser tedavisi test yanlış negatif çıkabilir çünkü bağışıklık sistemi TB'ye karşı yeterli yanıt veremeyebilir.
• Enfeksiyonun çok erken safhalarında test negatif olabilir. Bakteri vücutta yayılmadan önce bağışıklık sistemi tepki vermemiş olabilir.
• Tıbbı tedavi alan hastalar
• Silikozisde de yalancı negatif sonuçlar görülebilir.

Bu gibi durumlarda doktorunuz risk faktörlerinize ve belirtilerinize göre testin tekrarlanmasını veya ek tetkiklerin yapılmasını önerebilir.
Aktif TB enfeksiyonlu hastalarla temas hikayesi olan kişilerde negatif sonuç temastan 8-10 hafta sonra yeni bir testle doğrulanmalıdır.

Belirsiz/Geçersiz Sonuç Nedir?

QuantiFERON testi sonuçları bazen belirsiz ya da geçersiz olarak rapor edilebilir. Bu, testin sonuçlarının net bir şekilde değerlendirilemediği durumlarda ortaya çıkar. En sık uygulama, testin yeni kan örneği ile tekrarlanması, yeniden aynı sonuç elde edilirse, diğer başka testler, risk faktörleri ve klinik bilginin de göz önünde bulundurulmasıdır.
Belirsiz veya geçersiz sonuçlar, genellikle aşağıdaki durumlardan kaynaklanabilir:
Bağışıklık sisteminin zayıf olması: Bağışıklık sistemi ciddi şekilde zayıf olan kişilerde (örneğin HIV pozitif hastalarda ya da kemoterapi görenlerde) vücudun yeterli yanıt verememesi, testin belirsiz sonuçlanmasına neden olabilir.
Teknik sorunlar: Preanalitik ve analitik süreçlerde  ortaya çıkan teknik aksaklıklar da geçersiz sonuçlara yol açabilir.
Diğer faktörler: Hasta örneğinde heterofil antikorların bulunması, geçmiş hastalıklar, geçirilmiş aşılar veya fitohemaglutinine (mitojen) karşı yetersiz lenfosit yanıtı da testin belirsiz sonuçlanmasına yol açabilir. Bu durum, özellikle çok nadir görülse de (1/1000'den daha az sıklıkta), dikkat edilmesi gereken bir faktördür.

Normal bir QuantiFERON testi sonucu *negatif* olarak kabul edilir. Bu, kişinin TB bakterisi ile enfekte olmadığını ya da bağışıklık sisteminin herhangi bir yanıt vermediğini gösterir. Ancak, risk faktörleri yüksekse ve bağışıklık sistemi baskılanmış bireylerde negatif sonuç yanıltıcı olabilir. Bu nedenle, doktorunuz sonuçları genel sağlık durumunuz ve risk faktörlerinize göre değerlendirecektir.

QuantiFERON testi, tüberkülozun erken teşhisi ve önlenmesinde önemli bir araçtır. TB'ye maruz kalma riskiniz varsa, bu testi yaptırmak enfeksiyonu erken evrede tespit etmenize ve hastalığın yayılmasını önlemenize yardımcı olabilir. Pozitif ya da negatif sonuçlar, doktorunuzun karaciğer, akciğer ve genel sağlığınıza yönelik daha fazla tetkik ve tedavi süreci planlamasına yardımcı olur.

1. CDC (Centers for Disease Control and Prevention). [QuantiFERON-TB Gold Test](https://www.cdc.gov/tb/publications/factsheets/testing/quantiferon.htm).
2. WHO (World Health Organization). [Tuberculosis](https://www.who.int/health-topics/tuberculosis).
3. Mayo Clinic. [TB Testing Overview](https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/tb-test/about/pac-20384948).