Ferritin, vücutta demir depolanmasında ve demir dengesinin korunmasında rol oynayan önemli bir proteindir. Kandan ferritin ölçümü yaparak vücuttaki demir depolarının durumu hakkında bilgi sahibi oluruz.

Demir, başta kanımızda oksijen taşıyan hemoglobin olmak üzere pek çok proteinin yapısında bulunan önemli bir elementtir. Kandan doğrudan demir ölçümü yaparak kanda dolaşmakta olan demir seviyesi hakkında bilgi sahibi oluruz. Ferritin testi ise bize vücuttaki demir depolarının durumu hakkında bilgi verir. Vücutta demir eksikliği bulunsa bile kandan yapılan demir ölçümü, demir depoları boşalana kadar bu durumun tespiti için bazen tek başına yeterli olmayabilir. Bu nedenle ferritin, demir eksikliğini belirlemede çok yardımcı olan önemli bir testtir.

Ferritin testi için genellikle özel bir hazırlık gerekmez. Demir veya demir içeren ilaç veya takviyelerin kullanımı ferritin testinin sonucunu etkileyebildiğinden testten önce doktorunuzu veya testi yaptıracağınız laboratuvarı kullandığınız ilaçlar veya takviyeler hakkında bilgilendirmeniz yararlı olacaktır.

Vücuttaki iltihabi reaksiyonlar, ferritin testi sonucunun demir depolarının durumu ile ilişkili olmaksızın yüksek bulunmasına neden olabilir. Böyle durumlarda testin yapılma zamanı konusunda doktorunuzun önerisini almanız uygun olacaktır.

Ferritin Testi, demir eksikliği veya aşırı demir yüklenmesi semptomları gösteren veya bu durumlar için risk altında olan bireylere önerilebilir.

Demir eksikliği, kansızlığa neden olarak sürekli yorgunluk, halsizlik ve soluk cilt gibi bulgu ve belirtilere yol açar.

Vücutta aşırı demir birikimi ise kalıtsal hemokromatozis hastalığında, sık aralıklarla kan nakli yapılan hastalarda veya fazla miktarda demir tedavisi uygulanmış kişilerde görülür.

Bu test, teşhisin yanı sıra demir eksikliği veya vücutta aşırı demir birikimi nedeniyle tedavi görmekte olan hastalarda tedaviye alınan cevabın izlenmesi amacıyla da kullanılabilir.

Ferritin seviyeleri için referans değerler, laboratuvarın kullandığı analiz sistemine, hastanın cinsiyetine ve yaşına göre değişkenlik gösterir. Bu nedenle laboratuvar tarafından önerilen referans değerler dikkate alınmalıdır.

Genel olarak, yetişkinler için önerilen referans aralıklar aşağıdaki gibidir:

Erkekler için: 24 - 336 ng/mL.
Kadınlar için: 11 - 307 ng/mL.

Yüksek ferritin seviyeleri aşağıdaki gibi durumlara işaret edebilir:

• Hemokromatozis: Vücutta aşırı miktarda demir depolanmasına neden olan hastalıkların genel ismidir. Sık kan nakli gerektiren hastalıklar, damar yoluyla gereğinden fazla demir tedavisi uygulanması gibi durumlarda vücutta aşırı demir birikimi meydana gelebilir. Kontrolsüz demir emilimine bağlı olarak meydana gelen ailevi hemokromatozis, sık rastlanan genetik bir hastalıktır.
• Karaciğer hastalıkları: Hepatit veya alkolik karaciğer hastalığı gibi durumlar yüksek ferritin seviyelerine yol açabilir. Ferritin büyük ölçüde karaciğerde depo edildiği için, karaciğer dokusunu zedeleyen durumlar kan ferritin düzeyinde yükselmeye neden olabilir.
• Enflamasyon: Ferritin demir depolanmasını sağlayan bir protein olmakla birlikte aynı zamanda bir iltihap belirtecidir. Bu nedenle vücutta iltihabi reaksiyona neden olan herhangi bir hastalık, demir depolarının durumundan bağımsız olarak kan ferritin seviyesinin yükselmesine neden olabilir.
• Yüksek ferritin seviyeleri ile ilişkili olarak aşağıdaki bulgu ve belirtiler ortaya çıkabilir: Vücuttaki demir fazlalığı aşırı seviyelere ulaşmadığı sürece belirti vermez. Aşırı demir birikimi en sık olarak karaciğer yapısında bozulmaya ve fonksiyon kaybına, pankreasta insülin üretimini bozarak şeker hastalığına ve ciltte birikerek renk koyulaşmasına neden olabilir.

Ferritin düşüklüğü, vücutta demir depolarının azaldığını, dolayısıyla da kişide demir eksikliği bulunduğunu gösterir.

Kansızlığı olan bir kişide düşük ferritin seviyesi, sebebin demir eksikliği olduğunu gösterir. Böylece başka sebeplere bağlı kansızlık nedenleri büyük ölçüde ekarte edilmiş olur.

Demir eksikliği anemisi, gıdalarla yetersiz demir alımı veya kronik kan kaybı nedeniyle meydana gelebilir. Kırmızı kan hücresi sayısında ve kanda oksijen taşımadan sorumlu protein olan hemoglobin seviyesinde düşüklük ile karakterize bir hastalıktır. Şiddetine bağlı olarak yorgunluk, halsizlik, nefes darlığı, nabız yüksekliği, çarpıntı, cilt solukluğu, baş dönmesi ve baş ağrısı gibi şikayetlere neden olabilir.

Kronik kan kaybı, ülser, hemoroid, şiddetli veya uzun süre devam eden kanamalara yol açan adet düzensizliği gibi nedenlere bağlı olarak meydana gelebilir. Kırk yaş sonrasında ortaya çıkan, sebebi bilinmeyen ferritin düşüklüğü durumunda, doktorlar kalın bağırsaktan kaynaklanan gizli bir kanama bulunup bulunmadığını araştırmak amacıyla ilave testler ve araştırmalar önerilebilir.

Ferritin testi, vücuttaki demir depolarını etkileyen hastalıkların teşhisinde ve izlenmesinde değerli bir araçtır. Ferritin seviyeniz düşük veya yüksek bulunduysa sebebinin anlaşılması, tedavi edilmesi ve gerekirse demir metabolizmasını değerlendirmeye yönelik ek incelemelerin yapılması için doktorunuza başvurmanız uygun olacaktır.